Vraag:
Is depressie hetzelfde als een burn-out? En hoe ga je hiermee om binnen het preventief medisch onderzoek?

Antwoord:
Dat een depressie en een burn-out weleens verward worden is begrijpelijk vanwege overeenkomsten in beleving en symptomen.

Een depressieve toestand is een verstoring van het gemoed, waarbij de persoon zich abnormaal triest voelt en een min of meer uitgesproken pijn ervaart.

Wat de depressieve persoon ervaart, vaak nog voor een of meerdere objectieve symptomen van zijn depressie zich manifesteren, is een morele ontreddering als gevolg van een gevoel van waardeverlies. Onder meer met betrekking tot zichzelf; men acht zich niet meer in staat te realiseren wat men vroeger kon.

Kenmerken burn-out

Juist deze beleving van incompetentie voor alles waarvoor men zich voorheen wel competent wist, is een van de drie kenmerken van een burn-out.

De twee andere kenmerken betreffen: uitputting (lichamelijk en mentaal) in de vorm van extreme vermoeidheid en cynisme. Dit wil zeggen psychologisch grote afstand hebben tot datgene waarvoor men voorheen bevlogen was. En ook deze symptomen kunnen deel uitmaken van een depressief beeld.

Roofbouw

Een burn-out wordt veroorzaakt door roofbouw die over een langere tijd – soms gedurende meerdere jaren – op lichaam en geest is gepleegd door aanhoudend onvoldoende tijd te nemen voor herstel.

Het algehele stresslevel neemt geleidelijk toe en cumuleert door onvoldoende afbouw van de spanning. Volledige uitputting is het gevolg. Vaak van het ene moment op het andere. “Vorige week” vertelt een cliënte, “maakte ik nog moeiteloos een maaltijd voor twaalf gasten en vandaag kan ik alleen maar huilen op mijn werk.”

Loyale werknemers

Omdat het juist de mensen zijn met gewaardeerde kwaliteiten als ambitie, groot verantwoordelijkheidsgevoel, loyaliteit, dienstvaardigheid etc., die gevoelig zijn voor burn-out, valt het hen zwaar te accepteren dat men niet meer in staat is te functioneren als voorheen.

De toestand van burn-out maakt onzeker, je kent je zelf en je eigen gedrag niet meer, krijgt schuldgevoel over je incompetentie, het korte lontje in de interactie en de twijfel of het ooit nog goed komt maakt angstig en somber.

Herstelvermogen

Belangrijke reden om goed onderscheid te maken tussen een depressie en burn-out is dat het behandelbeleid verschillend is. Er zijn andere interventies nodig. Een depressie die voor een burn-out wordt aangezien en aldus behandeld wordt, verbetert niet.

Centraal in de burn-out behandeling staat het herstellen van het herstelvermogen. Zonder deze voorwaarde kunnen noch de energiehuishouding noch de balans draagkracht/draaglast herstellen.

Een depressie wordt vaak behandeld met technieken uit de Cognitieve Gedragstherapie en tegenwoordig steeds vaker met Mindfulness dat bewezen effectief is en door de zorgverzekeraar erkend wordt als behandelmethode die voor vergoeding in aanmerking komt.

Preventief Medisch Onderzoek

Wat is in dit kader nu de functie van Preventief Medisch Onderzoek? Binnen een PMO kunnen de eerste signalen van psychische klachten worden opgespoord. Het is zinvol de bedrijfsarts hierbij een centrale rol te geven. Niet alleen om de eerste signalen op te vangen, maar ook om te zorgen dat vroegtijdig onderscheid tussen beide aandoeningen wordt gemaakt.

De bedrijfsarts schakelt hiervoor bij voorkeur de expertise van een psycholoog in. Met behulp van screeningslijsten en psychodiagnostiek kan de aanwezigheid en zo ja, de aard en ernst van de depressie c.q. burn-out worden vastgesteld.

Investeren in vroege opsporing binnen een dergelijke screeningsmethode kan werkgevers in Nederland miljoenen besparen. Onderzoek van Panteia (2013) onder de titel “Aandacht voor arbeid in de zorg”, dat zich richt op mogelijkheden van kostenreductie bij verzuimende medewerkers, toont aan dat tijd- en procescontingente behandeling in plaats van klachtcontingente behandeling de verzuimduur bekort en de partiële werkhervatting versnelt.