Het zijn bijzondere tijden. Verhalen over de mentale impact van corona zien we bijna dagelijks in het nieuws voorbij komen. Thuiswerken, de kinderen wel of niet helemaal terug naar school, angst voor verlies van baan. Het is nogal wat. Toch kent deze tijd nog een extra gevaar, namelijk: (echt)scheiding.
De zomervakantie zit er weer bijna op. Maar het is anders dan andere jaren. Waar het voorheen een periode was waarna mensen vol nieuwe energie en enthousiasme weer aan het werk begonnen, heerst er nu onzekerheid.
Ben ik al voldoende hersteld van de impact van dit voorjaar? Is corona bezig met een tweede ronde? Welke effect heeft dit op mijn leven? Hoe staat het bedrijf waar ik werk ervoor? Heb ik straks nog wel een baan?
Er is echter een grote groep mensen waar nog iets extra’s voor geldt. Die hebben de afgelopen tijd hun relatie zien vastlopen en gaan scheiden. Door de onzekerheid en spanning van de afgelopen periode is deze groep is flink groter dan de jaren ervoor.
De cijfers
In 2019 zijn door de rechtbank ongeveer 34.000 echtscheidingen uitgesproken en meer dan 2.700 geregistreerd partnerschappen beëindigd. Daarmee komt het totaal aantal mensen wat het afgelopen jaar een scheiding mee hebben gemaakt uit op hoger dan 73.000.
Het proces van scheiden, van de aanloop tot aan de verwerking, duurt ongeveer 1,5 tot 2 jaar. Dat betekent dat in een kalenderjaar dus gemiddeld meer dan 140.000 mensen in het (verwerkings)proces van een scheiding zitten.
Door corona 10.000 meer scheidingen
In België zagen notarissen dit jaar, na in eerste instantie een terugval, einde lente een enorme stijging in scheidingsaanvragen. Het ging in mei om 25% meer dan het jaar ervoor. In juni zagen ze een groei van 19,3% in aanvragen en in juli was het 13,2% meer dan vorig jaar.
In Nederland is het niet veel anders. Vanuit de vFas (Vereniging van Familierechtadvocaten) ) is de verwachting dat door corona 10.000 meer scheidingen zullen worden aangevraagd in 2020 dan normaal. Dan hebben we het dus al over ongeveer 85.000 mensen die dit jaar in een echtscheiding zitten.
Meer dan 6% problematisch
Van alle (echt)scheidingen verloopt minimaal 6% problematisch. In de volksmond noemen we dat een vechtscheiding. Dat zijn dus minstens 8.000 mensen die in de directe gevarenzone van burn-out zitten door overmatige stress en heftige conflicten over een lange tijd.
Daar kunnen we nog een grote groep bij optellen met een verhoogd risico op (langdurig) verzuim. Er is geen sprake van een vechtscheiding, maar wel zo’n grote impact op het leven dat de medewerker ondersteuning nodig heeft om een ziekmelding te voorkomen.
Een legio aan oorzaken kan hier de oorzaak van zijn; gebrek aan vaardigheden, onvoldoende hersteltijd, niet effectieve coping strategieën, perfectionisme en zo meer.
Veruit de meesten van al deze scheidende mensen in scheiding hebben een baan. Dus we kunnen wel concluderen dat de ‘medewerker in scheiding’ een grote groep is. En ze gaan binnenkort weer aan de slag.
Dit is toch privé?
Uit mijn ervaring blijkt in aardig wat organisaties een (echt)scheiding nog in de taboesfeer te zitten. Er wordt weinig over gesproken. Als het toch ter sprake komt, wordt er niet altijd adequaat op gereageerd. Het is toch een privéprobleem?
Maar iets wat privé start, kan gemakkelijk een groot effect gaan hebben op het werk. Je bent immers toch dezelfde persoon. Wat je thuis meemaakt, is niet weg bij het binnenlopen op kantoor. Dan is de vraag of je überhaupt op dit moment wel op kantoor mág komen. Thuiswerken is nog volop het uitgangspunt.
Wat je thuis meemaakt, is niet weg op kantoor
Dus de emmer is overgelopen, iemand heeft na een emotionele tijd de knoop doorgehakt en dan moet je in hetzelfde huis thuiswerken. Met je kinderen om je heen en je partner van wie je gaat scheiden. En bovendien geen leidinggevende of collega in de buurt om je directe hulp te bieden.
Je hoeft niet veel fantasie te hebben om te bedenken dat dit tot langdurig verzuim kan leiden. Zeker nu we al een periode van enorme aanpassing zitten met thuiswerken en onzekerheid over inkomen.
Verzuim en impact op team en leidinggevende
De laatste tijd is er binnen bedrijven steeds meer aandacht voor verzuim door levensloopstress. Dit is de stress (en verzuim) die ontstaat door bijvoorbeeld mantelzorg en schulden. Scheiding valt hier ook onder, maar die loopt in erkenning nog wat achter.
Dit sluipend gevaar van uitval geldt voor zowel de medewerker, als ook voor de leidinggevende. Daarnaast heeft het ook grote gevolgen voor het hele team.
25 procent minder productief
Uit onderzoek van Kronos blijkt dat medewerkers 25 procent minder productief worden door het opvangen van het werk van de afwezige collega.
Voor leidinggevende loopt de productiviteit terug met 17 procent. Ze moeten zich met het aanpassen van de processen en vervanging bezighouden, in plaats van met hun corebusiness; een team leiden.
De productiviteit loopt over de hele linie terug
Bij verzuim moeten gesprekken met HR, leidinggevende en werknemer worden gepland. Er moet gecommuniceerd worden met de bedrijfsarts. Een plan van aanpak moet er komen. Een heel hoop gedoe voor veel mensen en ook nog eens hoge kosten. Resultaat: de productiviteit over de hele linie loopt terug.
Econovision onderzocht dat de totale scheiding gerelateerde verzuimkosten voor het bedrijfsleven €400.000.000,- per jaar zijn. Het gaat dus om een grote impact op heel veel aspecten en mensen binnen een organisatie.
Life-event
Een scheiding is allesomvattend. Het is een tijd van grote onzekerheid, hoge stress en flinke confrontaties. Er moeten in een emotionele tijd weloverwogen aan de slag met:
- Hoe en wanneer de kinderen het te vertellen; het paraplugesprek.
- De verdeling van de zorg voor kinderen; co-ouderschap of toch niet?
- Hoe gaan de kinderen met de scheiding om?
- Hoe combineer ik de nieuwe thuissituatie met mijn werk?
- Gaan we met een mediator of met een advocaat aan de slag?
- De verdeling van wat van wie is; inboedel, overwaarde, schulden, bankrekeningen, verzekeringen, etc.
- Is er sprake van partner- en kinderalimentatie; zo ja, hoeveel is dat dan? Voelt dat eerlijk?
- Een nieuwe plek vinden om te wonen. Dat betekent dus minimaal één verhuizing, mogelijk twee in combinatie met een verkoop.
- Dagelijks omgaan met gevoelens als boosheid, falen, schuldgevoel, verdriet, etc.
- Werkzaamheden combineren met afspraken bij de mediator of advocaat.
- Nieuwe vaardigheden, zoals administratie leren aanleggen en financieel overzicht creëren, of leren koken.
En zo gaat de lijst nog wel even door. De meeste mensen ervaren alleen een verhuizing al als enorm stressvol. Dat is bij een scheiding dus slechts één van de onderwerpen waar een oplossing voor gezocht moet worden.
Niet ziek, toch thuis
De batterij is dus niet voldoende opgeladen na deze tumultueuze periode met covid-19 en een vakantie vol spanning, conflicten en verdriet. En het werk start weer.
Tel daar de roerige situatie van het scheidingsproces na het doorhakken van de knoop bij op; een periode met veel stress.
Over langere tijd heeft dit gevolgen voor het plannen en organiseren van je werk. Als cotisol over een periode flink door je lijf giert, heeft dit een negatief effect. Het tast zelfs je immuunsysteem aan door het effect van langdurige, verhoogde stress.
Je krijgt je werk niet meer goed binnen de normale tijd af. Zaken blijven liggen, stapelen zich op en op een dag komt de ziekmelding. Dit kan zelfs tot de gang naar de bedrijfsarts leiden.
Het gevolg is, zoals we eerder zagen, een flink probleem voor de leidinggevenden én het team; een medewerker die niet ziek is, maar wel ziek thuis zit.
Tips
Het is dus belangrijk om als HR-adviseur en leidinggevende na de vakantie proactief met verzuimpreventie aan de slag te gaan. Dit kan helpen een ziekmelding bij scheiding te voorkomen:
Tip 1 – Bouw aan een goede relatie, weet wat er speelt
(Video)bel als leidinggevende met elke collega van het team om te zien hoe de vakantie is geweest. Oprechte interesse geeft een hoop informatie. Hierbij gaat het over wat er goed en prettig was en waar het niet zo lekker gelopen is.
(Echt)scheiding of niet, deze tijdsinvestering betaald zich ruimschoots terug. De waan van de dag weegt nu niet op tegen de opbrengsten van deze kennis en investering in de relatie tussen teamleider en collega’s binnen het team.
Tip 2 – In gesprek met collega
Als een collega in scheiding hierover wilde praten met de leidinggevende, stel je als leidinggevende een vervolggesprek voor. De teamleider is betrokken, uit zijn zorg over de eventuele effecten van de scheiding op het werk en wil graag samen optrekken om (langdurig) verzuim te voorkomen.
Mogelijke vragen die je kunt gebruiken in het vervolggesprek:
- Wat lukt er allemaal wél met betrekking tot het werk?
- Waar loopt deze collega tegenaan als het gaat over werk-privébalans?
- Welke quick wins zijn er? Gaat tijdelijk minder werk helpen? Misschien wat inhoudelijke aanpassingen?
- Met welke ideeën/oplossingen komt de collega zelf? Het is belangrijk dat de collega in scheiding de ruimte en initiatief krijgt om eigenaarschap te tonen. Stimuleer dit.
Tip 3 – Delen met collega’s
Het is goed om te af te spreken met wie de collega in scheiding binnen het team hierover wil delen. Laat de medewerker eventueel een (beperkt) aantal collega’s kiezen om dat mee te doen. De keuze voor deze collega’s moet zorgvuldig zijn, want het is nogal wat. Deze collega’s moeten dat zelf natuurlijk ook zien zitten.
Vraag wat de collega in scheiding om beperkt te delen over de (echt)scheiding, zowel in details als in frequentie. Het is belangrijk te realiseren dat het in een professionele omgeving is. Het is niet passend om alles vanuit een privésituatie te delen. Er moet ook gewerkt worden.
Tip 4 – Bespreken, afspreken, vastleggen, aanspreken
Laat de gemaakte afspraken en doelgerichte acties door de collega in scheiding vastleggen. Dit is niet een dossier bedoeld, maar om tijdens een vervolgafspraak op korte termijn te bespreken hoe afspraken en acties gewerkt hebben. De collega is zelf eigenaar van de afspraken.
Korte lijnen zijn erg belangrijk bij verzuimpreventie. Planmatig doorpakken levert de beste resultaten op.
Tip 5 – Mogelijkheden binnen de organisatie
Zijn er mogelijkheden voor specialistische ondersteuning als werknemer binnen jouw organisatie? Ga als HR in gesprek met de leidinggevende over de interventies en mogelijkheden die er zijn. Zo gaan ze goed beslagen ten ijs.
Het gaat zowel over interne als externe aanpakken. Vaak kunnen deze uit bijvoorbeeld individuele nascholing of uit bijvoorbeeld het vitaliteitsbudget bekostigd worden; een win-win situatie.
Voorkomen is beter dan genezen
Een goede samenwerking tussen HR, leidinggevende en de medewerker in scheiding zal helpen het werk goed te blijven doen tijdens deze heftige periode.
Voorkomen van verzuim:
- slim
- effectief
- goedkoop
- kost veel minder tijd
- verhoogt loyaliteit
Het is een stuk prettiger dan genezen. Je zult versteld staan waartoe een collega in scheiding in staat is met effectieve ondersteuning.
>>> Lees ook op NU.nl ‘Scheidingscoach: ‘Ook met je ex heb je een relatie waar je aan moet werken’
