In deze artikelenreeks geeft een medisch specialist inzicht in behandelingen en belastbaarheid bij complexe klachten. Deze editie gaat in op Disfunctioneel Ademen.
Disfunctioneel ademen is niet een sexy onderwerp. Maar medewerkers hebben er baat bij om goed te ademen. Veel vage klachten zijn terug te voeren op een verkeerde ademhalingstechniek, ook wel Disfunctioneel Ademen genoemd.
Lees in dit artikel 25 jaar aan ervaring van longarts Stijn Mol, werkzaam bij het Maxima Medisch Centrum in Eindhoven-Veldhoven en verbonden aan ICARA.
Hoeveel mensen ademen eigenlijk verkeerd en wat is de consequentie?
“Het gaat om grote aantallen mensen. Circa 8 procent van de gezonde bevolking, 28 procent van de astmapatiënten en een groot deel van de COPD-cliënten blijkt verkeerd te ademen. Mensen kunnen allerlei klachten ervaren: benauwdheid, het gevoel niet door te kunnen ademen, chronische vermoeidheid, futloosheid en soms ook pijn op de borst, duizeligheid en tintelingen.”
“Mensen zijn vaak erg bezorgd over hun klachten en bezoeken regelmatig huisartsenposten, EHBO’s en Eerste Hart Hulp afdelingen. Het niet denken aan disfunctioneel ademen als oorzaak zorgt voor onnodig langer ziekteverzuim en kost dus geld.”
Is disfunctioneel ademen hetzelfde als hyperventileren?
“In feite wel, maar de term hyperventileren is in mijn ogen een beladen term. Het heeft bij veel cliënten en patiënten de zweem van psychisch niet helemaal oké te zijn. Disfunctioneel ademen treedt heel vaak op in aansluiting op een gebeurtenis, zoals een longontsteking, een klaplong, wervelkolomblokkade, eerdere buikoperatie of bijvoorbeeld een beroerte, maar kan natuurlijk ook gerelateerd zijn aan stress.”
Deze klachten komen dus vaker voor. Maar hoe weet je nu of het verkeerd ademen daaraan ten grondslag ligt?
“Een juiste diagnose stellen is dus van groot belang. Je zult bepaalde zaken moeten uitsluiten. Maar als je bijvoorbeeld na genezen te zijn van het onderliggende probleem kortademig blijft of pijn op de borst houdt, moet je ook denken aan een disfunctioneel adempatroon. Mijn expertise wordt vaak ingezet om in een second opinion uitspraak te doen wat er aan de hand is.”
Is er een relatie met de Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten? (SOLK)
“Ja, er is ongetwijfeld een overlap; soms blijken lichamelijk onverklaarde klachten terug te voeren op een disfunctioneel adempatroon. Ook hier geldt, dat er andere diagnoses uitgesloten moeten zijn. Als iemand klachten heeft en het is niet duidelijk wat er aan de hand is, gaat angst een rol spelen.”
Hoe bent u de interactie tussen disfunctionele ademhaling en de genoemde klachten op het spoor gekomen?
“Als longarts zie je op de EHBO en op de poli, maar ook in de kliniek veel mensen met pijnklachten in de borstkas en kortademigheid. Heel vaak heb ik die patiënten samen met een fysiotherapeut gespecialiseerd in ademtechniek bekeken, waarbij een verkeerd adempatroon opviel. Door de jaren heen zagen wij steeds repeterende patronen terugkomen.”
“Door goed te luisteren, zaken uit te sluiten en een goede aansluitende vervolgbehandeling, bleken cliënten met een paar sessies significante reductie van klachten te ervaren. Bijna altijd verdwijnen de klachten na behandeling. Alle patiënten zie ik na behandeling door de gespecialiseerde fysiotherapeut terug om zeker te zijn dat er toch niet nog een andere reden voor de klachten is.”
Heeft u hiervan een voorbeeld?
“Een man komt op de EHBO met pijn op de borst en een benauwdheid die hij al jaren ervaart. Zo erg dat hij niet durft te gaan slapen. Hij is al bij allerlei dokters geweest en objectief is er nooit iets gevonden. Hij was vaak bang om dood te gaan. Deze man bleek een enorm afwijkend adempatroon te hebben, waardoor het gros van zijn klachten verklaard kon worden. Aanvankelijk wilde hij niet geloven dat zijn adempatroon de oorzaak van zijn klachten was. Bij chronische moeheid, en duizeligheid zien we vaak hetzelfde.”
Hoe reageren cliënten op deze aanpak?
“Vaak zijn mensen zich niet bewust van de wijze waarop ze ademen. Juist de partner geeft aan dat een ademhaling veranderd is of volgens bepaalde patronen plaatsvindt. Hoe snel en diep we ademen wordt geregistreerd en bepaald door het ademcentrum in onze hersenen. De fysiotherapeut en ik nemen de tijd om de werking van het ademen toe te lichten. Mensen moeten voelen wat ze fout doen en dus vaak opnieuw leren ademen. De resultaten zijn alleen te bereiken als de cliënt openstaat voor een dergelijke benadering van zijn fysieke klachten en ook daadwerkelijk de oefeningen consequent uitvoert.”
“Men is vaak verbaasd en enorm opgelucht als ze weten en voelen wat er precies aan de hand is. Een juiste gestelde diagnose in het begin scheelt bij een patiënt heel veel ziektebeleving en angst, voor de werkgever betekent dit een snellere en duurzame terugkeer naar het werk en voor de gezondheidszorg een besparing op kosten!”
Paul Bartels is directeur van ICARA. Hij heeft zich gespecialiseerd in de invloed van mentale processen op fysiologische klachten.
© BG magazine