De moderne arbeidsmarkt vraagt om flexibele werknemers die zich snel aan nieuwe situaties aanpassen en uitstekend communiceren.

Mensen met een autismespectrumstoornis (ASS) hebben hier juist moeite mee.

Om hen te helpen een reële inschatting te maken van hun mogelijkheden, heeft de afdeling Toegepast GezondheidsOnderzoek van het UMCG-Gezondheidswetenschappen met steun van het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) een blauwdruk gemaakt voor een zelfregie-instrument.

Dr. Jeanet Landsman leidde dit project en voerde het samen met drs. Hanneke Vervoort uit.

Moeite met zelfreflectie

Landsman was betrokken bij eerder AKC-onderzoek naar belemmerende en bevorderende factoren voor participatie van mensen met ASS, samen met prof. sr. Sandra Brouwer, hoogleraar Sociale geneeskunde Gezondheidswetenschappen aan het UMCG. Dit vervolgonderzoek maakt de vertaling naar de praktijk.

Mensen met ASS hebben vaak moeite met zelfreflectie. Daar lopen ze op de werkvloer nogal eens tegengaan.

Daarom is er nu een blauwdruk ontwikkeld voor een zelfregie-instrument. Dit is een online programma met een hele reeks vragen over sterke en zwakke punten, competenties en interesses.

Ontwikkeling arbeidsidentiteit

Mensen met ASS vullen de vragen in en op basis hiervan ontstaat een persoonlijk profiel. Dit profiel geeft bijvoorbeeld aan waar een geschikte werkplek aan voldoet, het dient als voorbereiding op sollicitatiegesprekken en creëert met één druk op de knop een cv.

Het instrument ondersteunt zo bij de ontwikkeling van een arbeidsidentiteit. De vragen hebben bovendien deels overlap met vragenlijsten die zorgverleners op school of bij de GGZ gebruiken. Daardoor hoeven mensen met ASS niet steeds dezelfde vragen in te vullen en boeken zorgverleners tijdwinst.

Geschikte gebruiksomgeving

Landsman benadrukt dat deze tool niet alleen voor, maar samen mét mensen met ASS is ontwikkeld. Daardoor heeft het instrument nu een geschikte gebruiksomgeving die gemakkelijk te doorlopen is met helder taalgebruik.

Dat mensen met ASS dit instrument zelfstandig kunnen gebruiken, is volgens Landsman uniek. Bestaande instrumenten voor deze doelgroep gaan vooral uit van begeleiders en zorgverleners. Omdat de ervaring leert dat zelfstandig gebruik nog best ingewikkeld is voor iemand met ASS, kan hij het instrument ook samen met een begeleider – een ouder of zorgverlener – invullen en gebruiken.

De gebruiker blijft de baas, bepaalt wat hij wel en niet invult en wat hij deelt met derden, zoals een werkgever. Zo blijft de privacy gewaarborgd – dit was een belangrijk punt dat naar voren kwam uit de eerste testen.

In de startblokken

De volgende stap is de daadwerkelijke ontwikkeling van het instrument. De helft van de benodigde financiering is inmiddels toegezegd door Instituut Gak. Samen met het AKC, de Nederlandse Vereniging voor Autisme en de werkgroep arbeidsparticipatie van de Academische Werkplaats Autisme ‘Samen Doen!’ werkt de onderzoeksgroep van Landsman aan de resterende financiering.

Landsman: “We staan in de startblokken. Zodra de financiering rond is, kunnen we beginnen. Er staat een ICT-team klaar dat ervaring heeft met webomgevingen voor mensen met ASS en mensen met ASS in dienst heeft. We hebben al een ASS-testgroep, zodat het instrument binnen een jaar gebruiksklaar is. Die versie gaan we dan doorontwikkelen en uitbreiden.”

Breder toegankelijk

Als het aan Landsman ligt, wordt het instrument straks breder toegankelijk. “We streven ernaar dat iedereen met autisme dit instrument uiteindelijk in zijn rugzak heeft. En dat het zo’n bruikbaar en bekend instrument is, dat zorgverleners, onderwijsinstellingen, werkgevers, GGZ, UWV en alle andere mensen betrokken bij iemand met ASS, er automatisch naar vragen.”

Landsman en consorten willen het instrument ook breder toepasbaar maken voor andere kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt.

Het onderzoeksrapport is te downloaden via de website van het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC).