Nederlandse bedrijfsartsen krijgen veel klachten over het werken in een kantoortuin, een kantoorruimte zonder scheidingswanden.

Dat blijkt uit een rondgang onder ruim negentig leden van de NVAB, de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde, gedaan door het KRO-NCRV programma De Monitor.

Meer dan 90 procent zegt dat de werknemers die bij hen komen de kantoortuin als één van de oorzaken van hun verzuim noemen.

Grootste oorzaken klachten door kantoortuin

Geluidshinder (93 procent) en concentratieverlies (94 procent) worden door de werknemers genoemd als belangrijkste oorzaken van de klachten.

Daarbij horen bedrijfsartsen vaak dat werknemers veel te veel prikkels ervaren in de kantoortuin, zoals collega’s die rondlopen. Ook wordt gebrek aan privacy een aantal keer genoemd.

De klachten uiten zich vervolgens het meest in vermoeidheid (90 procent) en concentratieverlies (92 procent). 80 procent van de bedrijfsartsen hoort dat de werknemers stress ervaren in een kantoortuin en 60 procent noemt hoofdpijn. Ruim een derde (38 procent) zegt dat de werknemers burn-out noemen als gevolg van de kantoortuin.

Een aantal bedrijfsartsen meldt in een open vraag dat de re-integratie van werknemers veel moeilijker verloopt als deze mensen worden teruggezet in de kantoortuin.

Kantoortuinen afschaffen?

De ondervraagden geven aan dat werknemers weinig invloed hebben op de inrichting van hun werkplek.

Ruim 70 procent vindt dat werknemers onvoldoende mogelijkheden hebben om zich tegen een kantoortuin te verzetten en een aanpassing af te dwingen.

Ongeveer eenzelfde aantal heeft niet de indruk dat bedrijven voldoende tegemoetkomen aan alternatieve werkplekken, zoals een concentratieplek.

De ondervraagden (80 procent) geven aan dat ze denken dat het ziekteverzuim zal dalen als mensen met minder collega’s in een ruimte zitten.

Op de stelling dat je de kantoortuin helemaal zou moeten afschaffen zegt bijna 60 procent ja, een derde staat er neutraal tegenover.

Gezonde inrichting van werkplekken

De NVAB reageert in het algemeen op werken in de kantoortuin: “Even de deur dicht doen bij herrie van collega’s is er niet bij. Rust door afsluiting, via bijvoorbeeld een koptelefoon, is een ‘escape’, geen oplossing. Goede arbeidsomstandigheden zijn maatwerk; wat voor de één werkt, is juist ziekmakend voor de ander. Er is politiek veel aandacht voor ‘reparatie’ en ‘verzekeren’ van schade aan gezondheid in relatie tot werk. Wij missen daarbij aandacht voor echt preventiebeleid, zoals gezonde inrichting van werkplekken”.

Stilteplek

In open kantoorruimtes moet een minimum aantal stiltewerkplekken komen om in rust te kunnen werken. Zo zou het ziekteverzuim onder mensen met een kantoorbaan kunnen worden teruggedrongen.

Dat stelt Erwin Speklé, senior ergonoom bij ArboUnie. De zogenoemde NEN-norm moet daarvoor worden aangepast. “Afhankelijk van het soort werk, heb je voor iedere vijf of tien werkplekken een stilteplek nodig.”

Volgens Speklé – die ook lid is van de adviesraad van Human Factors NL, de Nederlandse vereniging voor ergonomie – moeten de huidige afspraken over de inrichting van kantoorruimtes worden aangepast. Die afspraken zijn vastgelegd in een tien jaar oude NEN-norm, de NEN 1824 – 2010. In die norm staan ergonomische eisen voor de oppervlakte van werkplekken in kantoren, zoals onder andere het minimum aantal verplichte vierkante meters voor de werktafel van de werknemer.

Maar er staat niets in de norm over de verhouding tussen de open werkruimte en stilteplekken.

Speklé: “In een open kantooromgeving moet een vast aantal concentratieplekken per zoveel werknemers worden vastgelegd. Net als dat je per zoveel werknemers een vast aantal toiletten moet hebben. Het is belangrijk dat mensen kunnen werken op een plek waar ze wíllen werken en dat ze zich niet gevangen voelen in een grote ruimte. Als mensen zelf kunnen kiezen hoe ze hun werk inrichten, heeft dat een hele positieve invloed”.

Hoger ziekteverzuim

Speklé wijst op de uitkomsten van een recente studie van het Noorse nationaal instituut van arbeidsomstandigheden, onder meer dan 6.300 werknemers van verschillende bedrijven. Uit die data blijkt dat mensen die in een open kantoorruimte werken, een hoger risico lopen op ziekteverzuim. Het aanbieden van stilteplekken kan het verzuim reduceren volgens de onderzoekers.

Ook architect Nanne de Ru zegt in de uitzending van De Monitor dat bedrijven een vast aantal stilteplekken zouden moeten hebben om tot een optimale prestatie te komen van de werknemers. Hij is voorstander van 20 procent stilteplekken en 50 procent flexplekken.

De NEN laat ons weten dat er op dit moment géén zicht is op herziening van de norm. “Er is geen commissie en geen plan.”

De bevindingen van de rondgang was maandagavond 24 februari jl. te zien in de uitzending van De Monitor over werken in de kantoortuin. >>> Kijk om om terug te kijken