Internationale Dag van de Slaap: vrijdag 18 maart 2022

De Internationale Dag van de Slaap vindt jaarlijks plaats op de vrijdag voordat de lente begint. In 2022 is de ‘Internationale Dag van de Slaap’ op vrijdag 18 maart. Op deze dag staan slapen en zaken die met slapen te maken hebben, zoals gezondheid en alertheid, centraal.

Hoewel deze dag meer leeft in België, waar het een ware ‘uitslaapdag’ is geworden, wordt in Nederland vooral aandacht gevraagd voor de gevolgen van slechte nachtrust en de aandoeningen die slechte nachtrust kunnen veroorzaken.

Functioneringsproblemen op het werk

Slaperigheid overdag maakt het moeilijker om te concentreren. Ook kan vermoeidheid een rol gaan spelen. Het verrichten van eentonig werk, maar ook het aanleren van een nieuwe taak of het uitvoeren van meerdere taken tegelijk kost veel moeite.

Door de slaperigheid ben je ook sneller geïrriteerd; een korter lontje dus. Het zal dan ook duidelijk zijn dat een slaapprobleem kan leiden tot functioneringsproblemen op het werk.

Slaperigheid tijdens het werk kan tot grote en soms zelfs desastreuze gevolgen leiden. Een aantal bekende rampen kan toegeschreven worden aan menselijke fouten. Fouten die in de hand zijn gewerkt door slaperigheid.

De nucleaire ramp van Tsjernobyl is daar een voorbeeld van: de avondploeg maakte fouten bij de instelling van een generator van een van kernreactoren waar een proef mee werd uitgevoerd. Als gevolg hiervan raakte de kernreactor oververhit en explodeerde uiteindelijk om half twee in de nacht.

Werkgevers zouden zich ervan bewust moeten zijn dat slaaptekort door het werken op tijden dat hun werknemers eigenlijk zouden moeten slapen, of door (veel) te lang doorwerken, tot fouten kan leiden.

Werk dat energie oplevert of kost

Uit cijfers van ArboNed blijkt dat de slaapkwaliteit ook afhankelijk is van de zogenoemde ervaren energiebronnen en stressoren in het werk. Dit is in lijn met het Job Demands-Resources model. Dat model gaat ervanuit dat het werk bepaalde eisen stelt die energie kosten (job demands, of: stressoren), maar dat mensen juist ook energie krijgen van hun werk (job resources, of: energiebronnen).

Werknemers slapen bijvoorbeeld beter als ze een hoge intrinsieke motivatie voelen voor hun werk, een energiebron. Andersom geldt dat ze bijvoorbeeld minder goed slapen als er meer stressoren zijn. Met name een verstoorde werk-privébalans heeft invloed.

Relatie psychisch verzuim en slaap

Er is wel een duidelijk verband tussen slaapkwaliteit en psychische klachten. Van de werknemers die zijn uitgevallen met psychische klachten geeft meer dan 85 procent aan onrustig te slapen.

Op de tweede plaats staan vrouwen die zijn uitgevallen door ziekte rond zwangerschap, bevalling en kraambed. Twee derde van hen ervaart slaapproblemen.

Onregelmatige diensten

Werknemers die onregelmatige diensten draaien, ervaren doorgaans ook meer slaapproblemen. Uit de cijfers blijkt dat zij in vergelijking met andere werknemers vooral meer moeite hebben met in slaap vallen.

Verband leeftijd en geslacht

De slaapkwaliteit lijkt te stijgen met de leeftijd: vanaf ongeveer 45 jaar neemt het aantal werknemers toe dat een goede kwaliteit van slaap ervaart. Die verbetering is vooral toe te schrijven aan de mannelijke respondenten, bij vrouwen blijft de slaapkwaliteit ongeveer gelijk. Vrouwen van alle leeftijden slapen over het algemeen slechter dan mannen.

Vrouwen in de overgang

Nederlands onderzoek heeft aangetoond dat 34 procent van het verzuim van vrouwen in deze levensfase gerelateerd is aan overgangssymptomen.

Neem bijvoorbeeld de doorwaakte nachten wegens nachtelijke opvliegers. Dat is nog wel een week vol te houden, maar na een paar maanden komen vrouwen in een neerwaartse spiraal terecht van vermoeidheid, concentratiegebrek en prikkelbaarheid. Hun zelfvertrouwen gaat achteruit, ze gaan zich anders gedragen en dreigen uiteindelijk achteruit te solliciteren. Terwijl ze op de toppen van hun kunnen en ervaringen zouden kunnen functioneren.

Denk als werkgever ook aan de mogelijkheid tot flexibele werktijden en betaald verlof. Het kan al erg helpen als vrouwen na weer een doorwaakte nacht iets later kunnen starten, bijvoorbeeld om half 11.

>>> Lees ook ons dossier over slaapproblematiek