Structureel met elkaar spreken over gezond en veilig werken, leidt daadwerkelijk tot gezonder en veiliger gedrag op de werkvloer.

Open dialoog verlaagt bovendien verzuim en de bijbehorende kosten. Dit kan resulteren in een besparing van meer dan een ton per duizend werknemers. Voorwaarde is de betrokkenheid van alle lagen van de organisatie.

Verbeteren organisatieklimaat

Beleid gericht op het verbeteren van het ‘organisatieklimaat’ in zorgorganisaties levert gezondere medewerkers op. Het aantal werkgerelateerde gezondheidsklachten daalt en kosten door verzuim en ‘presenteïsme’ – ziek maar toch aan het werk – kunnen per duizend medewerkers jaarlijks met ruim een ton omlaag.

Dat stellen de Erasmus Universiteit Rotterdam en Stichting IZZ onlangs tijdens de presentatie van de resultaten van de pilot ‘Aanpak Organisatieklimaat’.

Gezonder en veiliger

Het idee van de door Stichting IZZ ontwikkelde aanpak is dat alle lagen van de organisatie – van teamlid tot bestuurder – structureel met elkaar in gesprek gaan over gezond en veilig werken, oplossingen formuleren en deze implementeren. Door de dialoog leren medewerkers van elkaar en is er een grotere bereidheid om gezond en veilig gedrag te vertonen.

De aanpak is getoetst bij tien organisaties in de verpleeg- , verzorgingshuizen en thuiszorg (vvt), de geestelijke gezondheidszorg (ggz), de ziekenhuisbranche en de gehandicaptenzorg. Zowel bij zorgorganisaties, met een klassieke organisatiestructuur, als bij zorgorganisaties met een zelforganiserende organisatiestructuur zagen zij verbeteringen.

Volgens de onderzoekers leidt de aanpak tot gezonder en veiliger gedrag op de werkvloer. Ook is er een duidelijker commitment bij het management: gezond en veilig werken is een prioriteit.

Verlichten werkdruk

Op de langere termijn rekenen IZZ en de Erasmus Universiteit op gezondere zorgmedewerkers en minder verzuim.

Op basis van de pilotresultaten verwacht de Erasmus Universiteit dat zorginstellingen, die structureel inzetten op het verbeteren van het organisatieklimaat, per duizend werknemers jaarlijks 35 duizend euro kunnen besparen op verzuimkosten en 70 duizend euro op presenteïsme.

Daarnaast kunnen organisaties rekenen op een afname van fysieke werkgerelateerde klachten van medewerkers met 8,7 procent. Wat betreft emotionele klachten gaat men uit van een daling van 7,3 procent.

Ook bij pilotdeelnemer Ipse de Bruggen, een Zuid-Hollandse gehandicaptenzorginstelling, ging het verzuimcijfer omlaag. De oplossingen bleken relatief eenvoudig. Zo sprak een team met elkaar af om minder ‘op de klok’ te werken, om zo de werkdruk verlichten. Ze focusten niet langer op hoe snel het werk af was, maar op de kwaliteit van het werk. Het resultaat: het ziekteverzuim in het team daalde van 12,5 procent naar 3 procent. Het geld dat de zorginstelling overhoudt kan men besteden aan cliëntenzorg.

Alle lagen van de organisatie

Sleutel tot succes van de aanpak is volgens IZZ betrokkenheid van alle lagen van de organisatie.

Ook voor de bestuurder is een actieve rol weggelegd. Die moet volgens IZZ met vaste regelmaat met de teams in gesprek te gaan en meedenken over oplossingen voor een gezond en veilig organisatieklimaat. Als de bestuurder niet betrokken is dempt het effect snel weg of komt de aanpak niet tot stand. Ook een gedreven teamleider is cruciaal: die kan het team enthousiasmeren en moet zorgen voor een veilige sfeer waarin een dialoog mogelijk is.