Vraag:
Hoe kun je mensen bewust maken van de risico’s waarmee ze rekening moeten houden in het werk?
Antwoord:
Natuurlijk wil je de werkomgeving zodanig inrichten dat mensen zonder risico’s kunnen werken, maar dit is niet altijd mogelijk.
De geschreven regels en voorschriften met betrekking tot veiligheid in het productieproces bestaan op papier en het mag verondersteld worden dat ze bekend zijn bij de medewerkers c.q dat ze er kennis van hadden kunnen nemen.
De geschreven regels zijn echter niet vanzelfsprekend maatgevend voor de feitelijke veiligheid in de werkomgeving. Dat komt omdat veiligheidsgedrag niet alleen gestuurd wordt door datgene dat voorgeschreven is maar ook – en misschien wel vooral – door datgene dat niet voorgeschreven is, namelijk de groepsmoraal, naast de eigen perceptie, inschatting, ervaring en gewoonte van mensen.
Dit zijn de zogenaamde ongeschreven regels die niet geëxpliciteerd worden maar waar mensen zich in hun gedrag op afstemmen al dan niet onder druk van de groep. Het achterhalen van de ongeschreven regels loont.
Als je ze kunt benoemen en beschrijven dan kun je veel gerichter interventies inzetten. Hoe gaan we daar mee om? Hoe willen we het wel? Hoe krijgen we gedragen geschreven gedragsregels?
Hiervoor zijn zeker een aantal succesfactoren te benoemen:
- medewerkers zelf betrekken bij het maken van afspraken en gedragsregels en hen trainen in het aanspreken van elkaar bij overtredingen
- voorbeeldgedrag van management
- voortdurend op de agenda houden van de veiligheidsrisico’s en de gezamenlijk gedragen en overeengekomen gedragsregels.
Procesmatig kan dit door focus te leggen op een aantal gedragsregels, die te implementeren, de tijd geven om als gewoontegedrag in te slijpen en dan weer een volgende stap te zetten.
Sheila van de Sande, arbeids- en organisatiepsycholoog bij PreventPartner
