Kan ik mijn medewerkers verplichten een coronaprik te nemen?

Vraag:
Het vaccineren tegen het coronavirus is begonnen, maar niet iedereen wil gevaccineerd worden. Als werkgever heb ik de plicht om voor een gezonde en veilige werkplek te zorgen. Hoe ga ik er mee om als een van mijn werknemers zich niet wil laten inenten tegen corona?

Antwoord:
Allereerst is het goed te weten dat je werknemers niet mag verplichten om zich te laten vaccineren. In Nederland kennen we op dit moment geen vaccinatieplicht. Er is dus geen wet waar je je als werkgever op kunt beroepen om een werknemer te dwingen tot vaccinatie tegen het COVID-19-virus over te gaan.

In de Grondwet staat dat elke Nederlander het recht heeft om zelf te bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt. Daar hoort de keuzevrijheid voor een vaccinatie ook bij. Je mag wel vragen aan je werknemers om zich te laten vaccineren, maar niet van ze verlangen of erop aandringen.

Als werkgever mag je ook niet vragen of werknemers zich hebben laten vaccineren. Doe je dat wel? Dan is de werknemer niet verplicht hierop te antwoorden. De werknemer mag het wel uit eigen beweging aan je vertellen, maar die informatie mag dan weer niet worden geregistreerd. Zelfs niet als de werknemer hiervoor toestemming heeft gegeven.

Je mag de bedrijfsarts er ook niet naar vragen. Een bedrijfsarts kan dit wel te horen krijgen van werknemers, maar mag dat niet doorspelen aan werkgevers. Een bedrijfsarts mag alleen aan een werkgever doorgeven of een werknemer wel of niet geschikt is voor het werk. De rest is beroepsgeheim en valt onder de privacy van de werknemer.

Instructierecht

Als werkgever heb je wel een instructierecht. Dat betekent dat je als werkgever bepaalde voorschriften mag opleggen over hoe je je hoort te gedragen als werknemer. Je zou daarin ook kunnen opnemen dat alleen personeel dat gevaccineerd is – en dat uit vrije wil met je deelt – op een bepaalde afdeling mag werken.

Zo’n voorschrift moet wel een duidelijk belang hebben en proportioneel zijn. Je kunt je voorstellen dat bij zorginstellingen en ziekenhuizen het goed uit te leggen valt waarom je alleen gevaccineerde medewerkers op een afdeling met coronapatiënten of kwetsbare mensen wil laten werken. In andere sectoren is zoiets lastiger.

Voor medewerkers die niet willen zeggen of ze gevaccineerd zijn, of aangeven zich bewust niet te laten vaccineren, moet je dan wel een alternatief zoeken. Bijvoorbeeld iets ander werk of hetzelfde werk op een andere afdeling.

Als overplaatsing niet mogelijk is, of de werknemer weigert mee te werken aan een overplaatsing, kan dit arbeidsrechtelijke gevolgen hebben. Denk aan een waarschuwing of het stopzetten van het loon. En ondanks dat hier nog helemaal geen rechtspraak over is, is zelfs ontslag niet uit te sluiten. Dat zal de tijd moeten leren.

Kortom, op basis van je instructierecht mag je binnen redelijke grenzen bepalen hoe werknemers zich moeten gedragen en wat ze moeten dragen. Je kan dus verlangen dat ze de coronaregels volgen en zo nodig een mondkapje dragen. Je bent immers als werkgever verantwoordelijk voor het zorgen voor een gezonde en veilige werkplek.