De NOS kopte onlangs met de publicatie ‘Enorme gezondheidsrisico’s voor arbeidsmigranten’. Een onderzoeksrapport van Pharos wijst uit dat slechte werk- en woon- condities van arbeidsmigranten grote fysieke en mentale problemen veroorzaken.
In Nederland wonen en werken naar schatting ruim 375.000 arbeidsmigranten afkomstig uit Midden- en Oost-Europese landen (NIDI & CBS, 2020). Landelijk Expertisecentrum Pharos deed onderzoek naar de gezondheid en de toegang tot zorg van deze groep arbeidsmigranten, die veelal laaggeschoold werk doen.
Volgens een arbeidsmigrant zijn mensen aan het overleven, ze denken niet aan hulp vragen en hebben ook geen tijd voor hulp, ze zijn altijd aan het werk.
Slechte werk- en leefomstandigheden
Door slechte werk- en leefomstandigheden loopt deze groep werknemers grotere risico’s op fysieke gezondheidsklachten. Ook het risico op mentale gezondheidsproblemen is groter, door de chronische stress veroorzaakt door hoge werkdruk, een laag en onzeker inkomen en slechte woonomstandigheden.
Veel mensen weten niet wat hun rechten zijn en waar ze ondersteuning kunnen krijgen. Professionals zien veel stress, depressie en mensen die overspannen zijn.
Door de lange werkdagen is er weinig ruimte voor sociaal contact en ontspanning. Ondanks dat er weinig harde cijfers zijn, zijn er wel signalen dat het middelengebruik (roken, alcohol en drugs) relatief hoog is onder deze groep, aldus de onderzoekers.
Ziek naar werk uit angst voor baan
De angst om hun baan te verliezen kan ertoe leiden dat arbeidsmigranten zich niet ziek durven te melden, met alle gevolgen van dien.
Maar er zijn meer drempels voor deze groep om de zorg in te schakelen. De taal vormt een barrière, voor zowel het vinden van informatie als voor het krijgen van toegang tot zorg.
Mensen wachten lang. Door taal, schaamte en omdat het moeilijk is om vrij te krijgen van het werk. Ook omdat zij weinig vertrouwen hebben in de huisarts of de dokter in Nederland. Ze denken ook: over een paar maanden ga ik naar Polen, dan ga ik daar wel.
Problemen treffen ook partners en kinderen
Veel arbeidsmigranten zijn daarnaast niet vertrouwd met het Nederlandse zorgsysteem. Het systeem in land van herkomst werkt anders en in combinatie met de taalproblemen leidt dit regelmatig tot miscommunicatie en het gevoel dat men niet serieus genomen wordt. 37 procent van de arbeidsmigranten heeft weinig vertrouwen in de Nederlandse zorgprofessionals.
De problematiek beperkt zich niet tot de arbeidsmigranten, maar treft hele gezinnen. Professionals van welzijns- en zelforganisaties signaleren dat ouders veel opvoedvragen hebben, maar niet weten waar ze terecht kunnen voor hulp.
Wanneer de ouders heen en weer pendelen tussen geboorteland en Nederland betekent dat ook voor kinderen dat zij afwisselend in Nederland en in het thuisland zijn. Dit heeft gevolgen voor het onderwijs en hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Spanningen in de gezinnen leiden soms tot huiselijk geweld.
Adviezen om gezondheid en zorg arbeidsmigranten te verbeteren
Oud-SP-leider Emile Roemer publiceerde in 2020 een rapport met vijftig aanbevelingen om de positie van arbeidsmigranten te verbeteren. Maar volgens de onderzoekers gaan die niet ver genoeg om de gezondheidsrisico’s teniet te doen. De bedrijfsgezondheidszorg bij uitzendbureaus moet beter worden geregeld, er moet voorlichting voor arbeidsmigranten komen op het gebied van gezondheid en zorgverleners moeten beter op de hoogte zijn van de regels rondom onverzekerden. Daarnaast moet er volgens de onderzoekers meer gebruikt worden gemaakt van tolken.