Psychische klachten zijn nog steeds de meestvoorkomende oorzaak van arbeidsongeschiktheid. In 2020 werden ruim vier op de tien arbeidsongeschiktheidsuitkeringen uitbetaald vanwege psychische klachten, zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Daarmee is dit nog steeds verreweg de meest voorkomende grond voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.
Op de tweede plaats staat de hoofdcategorie ziekten van het bot- en spierstelsel (154 duizend gevallen), op de derde plaats komen ziekten van het zenuwstelsel, oog en oor (84 duizend gevallen).
ADHD en stoornissen in het autistisch spectrum
Vergeleken met eind 2011 veranderde het aantal uitkeringen per hoofdcategorie weinig. Uitzonderingen zijn de bot- en spierziekten, waar het aantal diagnoses met bijna 20 procent afnam, en de ontwikkelingsstoornissen, waar het aantal gevallen bijna 80 procent hoger lag. Onder ontwikkelingsstoornissen vallen aandoeningen als ADHD en stoornissen in het autistisch spectrum. Na de introductie van deze categorie in 2007 is deze vooral tot en met 2014 snel gegroeid.
Vijf meest voorkomende diagnoses bij vrouwen zijn psychische stoornissen
Voor vrouwen zijn de vijf meest voorkomende diagnoses depressieve episodes (10 procent van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen), zwakzinnigheid (6 procent), posttraumatische stressstoornis (3 procent), borderline persoonlijkheidsstoornis (3 procent) en overige psychische stoornissen (2 procent).
Samen maken ze een kwart uit van alle diagnoses van arbeidsongeschikte vrouwen. Alle diagnoses vallen onder de hoofdcategorie psychische stoornissen.
Bij mannen ook ontwikkelingsstoornissen bij vijf meest gestelde diagnoses
Bij mannen overlappen drie van de vijf diagnoses met die van vrouwen, maar ze komen niet even vaak voor: zwakzinnigheid (8 procent), depressieve episodes (7 procent), overige psychische stoornissen (4 procent), schizofrenie (3 procent) en een licht verstandelijke beperking (3 procent). Van deze vijf valt alleen de licht verstandelijke beperking niet onder de psychische stoornissen, maar onder de ontwikkelingsstoornissen.
Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen vaker verstrekt aan vrouwen
Vanaf 2015 worden er meer arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan vrouwen verstrekt dan aan mannen. Deze toename gaat samen met een grotere arbeidsparticipatie van vrouwen.
De mate van verschuiving in de verhoudingen gaat echter niet gelijk op. In 2011 maakten vrouwen 46 procent uit van de beroepsbevolking, in 2020 was dat 47 procent. In dezelfde periode steeg het aandeel van vrouwen onder ontvangers van een arbeidsongeschiktheidsuitkering van 48 naar 52 procent.
Vrouwen blijken dan ook een grotere kans op een arbeidsongeschiktheidsuitkering te hebben dan mannen.
Iedereen is mentaal kwetsbaar
Maar wat zijn psychische klachten en wat kan men doen om de kans daarop zo klein mogelijk te maken? Een reactie van Koko Beers, neurobioloog en woordvoerder bij de Hersenstichting.
Iedereen is mentaal kwetsbaar. Er gebeuren in het leven dingen die iemand aan het wankelen kan brengen. Dit kunnen kleine of grote dingen zijn. De mate waarin iemand van zijn stuk wordt gebracht, verschilt. Door goed voor lichaam en geest te zorgen, kunnen mensen weerbaarder worden voor ingrijpende gebeurtenissen. Maar hoe zorg je nu goed voor je lichaam en geest?
We spreken over mentale problemen als bijvoorbeeld angst of somberheid zo overweldigend worden, dat iemand of diens omgeving dit niet meer tegen kunnen gaan. Er is dan professionele hulp nodig. Soms hebben mensen dat zelf in de gaten, soms is het de omgeving die merkt dat de zaak uit de hand loopt en er hulp nodig is.
We leven in een samenleving die streeft naar perfectie en succes. Maar we vergeten dat falen bij het leven hoort en dat het heel normaal is om hulp te vragen. Die gedachte moet langzaam doorsijpelen in de hele samenleving. Het is daarom belangrijk om met elkaar hierover te blijven praten. Daarnaast kunnen mensen nog enkele dingen doen om de mentale gezondheid te verbeteren:
- Kom in beweging: beweging heeft een positieve invloed op de mentale gezondheid. Het zorgt voor een betere stemming en minder stress. Regelmatig bewegen kan zelfs angst- en depressieve klachten verminderen.
- Zorg voor een goede nachtrust: slapen gaat niet alleen over de slaapkwantiteit (hoeveel uur je per nacht slaapt) maar juist om je slaapkwaliteit (hoe effectief je slaap is). Een goede nachtrust zorgt ervoor dat alle emoties van de dag goed verwerkt worden.
- Maak tijd voor ontspanning: iedereen heeft weleens stress. Een beetje stress is niet erg, als je tussendoor maar voldoende ontspant.