Arbodiensten ArboNed en HumanCapitalCare waarschuwen voor langdurig verzuim door psychische klachten als gevolg van het coronavirus en de nieuwe werksituatie, ondanks de afnames van de nieuwe verzuimmeldingen in april en mei.
Vorige week lieten we al twee personen reageren op deze ontwikkelingen: Jurriaan Penders van HumanTotalCare en Jannes van der Velde van de AWVN.
Ditmaal reageren Bas Tomassen van Zorg van de Zaak en Cora Reijerse namens het NIP (Nederlands Instituut van Psychologen).
Uitgestelde zorg
Bas Tomassen, directievoorzitter bij Zorg van de Zaak, wijst op de uitgestelde zorg die volgens hem vooral debet is aan deze verwachte toename van langdurig psychisch verzuim.
“Voor de uitbraak van COVID-19 kampte de GGZ al met wachtlijsten. Daarbij komt dat volgens de Nza sinds de start van de lockdown maatregelen half maart ongeveer 54.000 minder verwijzingen van de huisarts naar GGZ-aanbieders hebben plaats gevonden. Deze verwijsstromen zijn nog steeds niet volledig op gang gekomen. Dat betekent dat de klachten vaak verergerd zijn en veelal een intensievere behandeling en langere hersteltijd kennen. Het resultaat daarvan gaan we dit najaar merken, vrees ik.”
Spanningsklachten
Tomassen legt uit: “We hebben met zijn allen een zwaardere belasting ondervonden door het thuiswerken als gevolg van de coronacrisis. In vaak ongeschikte thuissituaties moesten we én kinderen thuisschool geven én het werk laten doorgaan. We hebben minder bewogen – wat de zogenaamde coronakilo’s heeft opgeleverd – wat op zijn beurt weer onze weerbaarheid heeft verminderd”.
Ook konden we volgens Tomassen minder dan normaal af en toe de tijd voor onszelf nemen. Altijd waren we in de huiselijke sfeer dicht op elkaar, wat de druk heeft vergroot. De milde spanningsklachten die we allemaal wel eens hebben, werden daardoor vaak omgezet in zwaardere spanningsklachten.
Tomassen: “Het is alles bij elkaar gewoon een uitputtende tijd geweest waarbij veel mensen zich moeilijk hebben kunnen aanpassen aan de situatie en overbelast zijn geraakt. Onze belastbaarheid is daardoor in het gedrang gekomen. En dat gaan we straks merken, als we niet tijdig maatregelen nemen”.
Een luisterend oor
Tomassen doet daarom een beroep op de ondernemers om, nog meer dan anders, in dialoog met hun werknemers te gaan en een luisterend oor te bieden voor problemen.
Tomassen beklemtoont daarbij het belang van eerdere interventie bij zieke medewerkers die vastlopen in de reguliere zorg en betere preventie vanuit de bedrijfsgezondheidszorg. Activiteiten die bij Zorg van de Zaak gebundeld zijn in een integrale coronapropositie. Hij wijst op de Go-Fit 2020 campagne, waarmee werknemers worden aangemoedigd van bewegen weer een gewoonte te maken. “Een goed initiatief om vitaliteit en veerkracht te kunnen opbouwen”, aldus Tomassen.
Nieuw sociaal contract
Tomassen denkt dat bedrijven – en dan zeker kantoren – zullen veranderen in ontmoetingsplaatsen waar collega’s elkaar onder veilige omstandigheden kunnen ontmoeten, terwijl de meters thuis gemaakt gaan worden.
“Wij Nederlanders zijn redelijk nuchter en natuurlijk tref je hygiënemaatregelen op het werk, maar besef dat je naar een nieuw evenwicht moet overschakelen. Door in gesprek te gaan met elkaar voorkom je dat er misverstanden ontstaan, dat thuiswerkers bijvoorbeeld niet als ‘kantoorvermijders’ worden gezien, waardoor weer nieuwe spanningen zouden kunnen ontstaan.”
In industriële omgevingen is dat volgens Bas wat lastiger, maar ook daar zie je gelukkig steeds meer slimme oplossingen ontstaan. We moeten volgens hem naar een nieuw sociaal contract. Juist door onze Hollandse nuchterheid denkt Bas dat het goed te doen is, om een eventuele tweede klap op te vangen. Maar ga wel in dialoog met elkaar. Dat is voor Tomassen echt de basis van alles.
Uitdaging voor managers
Cora Reijerse, registerpsycholoog en bestuurslid NIP/Arbeid & Organisatie, denkt dat het voorspelde langdurige verzuim ook te maken heeft met dreigende ontslagrondes.
“Er ontstaat een toenemende onzekerheid bij mensen door de corona-ontwikkelingen. Mensen hebben het nodig om verbinding met anderen te ervaren, feedback te krijgen over hun prestaties en te weten dat ze een waardevolle bijdrage leveren aan hun organisatie. Drie elementen die als een stevige driepoot onder het goed functioneren van mensen staat. Als een daarvan – die waardevolle bijdrage – op de tocht komt te staan, kan dit evenwicht gaan wankelen.”
Allerlei branches
Reijerse ziet deze ontwikkelingen vooral in kantooromgevingen, maar ook in andere branches die in de knel zitten, zoals de evenementen- en trainingsbranche, de luchtvaartbranche en het personenvervoer.
“En sluit ook commerciële bedrijven die de coronacrisis alleen afgeslankt kunnen overleven niet uit. Ook daar zit veel pijn onder de oppervlakte.”
Voorkómen
Reijerse heeft vanuit het NIP nog geen extra aanmeldingen voor psychologische hulp gezien, maar ze sluit niet uit dat dat gaat gebeuren.
“Daarom kun je het beter voorkómen. Ik denk dat er een flinke uitdaging ligt voor leidinggevenden en managers. Die moeten meer en vaker contact zoeken met hun mensen. Normaal gesproken zag je je mensen vaak wel elke dag op kantoor; en dan was er altijd wel even een momentje voor contact, voor afstemming. Ook nu we weer gedeeltelijk naar kantoor terug lijken te gaan, is het essentieel dat je vaak contact met je werknemers hebt.”
Train de manager
Reijerse toont zich een sterk voorstander om managers speciaal hiervoor te gaan trainen.
“Ik denk dat er ontwikkelingsprogramma’s moeten worden opgezet. Leidinggeven verandert en dat moet je je weer eigen maken als manager. Maar vergeet ook de werknemer niet: die moet leren om te vragen om hulp, om contact, om afstemming. Voor sommigen kan ook dat lastig zijn; daar moet je als manager dus weer extra op gespitst zijn.”
Ervaringen
Vanuit het NIP zijn er ook nauwe contacten met universiteiten en onderzoekers in het buitenland met het doel van de ervaringen daar te leren.
“Het zijn wetenschappelijke onderzoeken en ook die kennen vaak tal van praktische tips en oplossingen die we hier kunnen toepassen”, besluit ze. “We zullen het stapsgewijs moeten oppakken, deze nieuwe situatie.”
