Gezondheid wordt bepaald door een combinatie van verschillende factoren, ook wel determinanten genoemd.
Voor het eerst heeft het RIVM, in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de complexe gelaagdheid van deze gezondheidsdeterminanten in kaart gebracht met verschillende praatplaten.
Deze platen zijn bedoeld om beleidsmakers een breed perspectief op gezondheid en gedrag te geven, zodat zij in gesprekken over beleid rekening kunnen houden met alle verschillende factoren die invloed hebben op onze gezondheid.
Vijf directe determinanten
In de praatplaten worden vijf zogenaamde ‘directe determinanten’ in kaart gebracht:
- ongezonde voeding
- weinig bewegen
- problematisch alcoholgebruik
- psychosociale arbeidsbelasting
- slechte luchtkwaliteit
Deze vijf factoren verklaren ongeveer een derde tot 40 procent van de ziektelast in Nederland.
>>> Bekijk de vijf praatplaten op de website van het RIVM.
Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)
Eén van de praatplaten gaat dieper in op alle factoren die invloed hebben op psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Onder PSA verstaan we werkdruk en ongewenste omgangsvormen op het werk.
PSA is de oorzaak van bijna 20 procent van de totale werkgerelateerde ziektelast in Nederland. PSA is daarmee (samen met andere factoren) verantwoordelijk voor bijna 30 procent van de verzuimdagen.
Determinanten van PSA in drie schillen
In de drie ‘schillen’ van de praatplaat is goed te zien welke determinanten invloed hebben op PSA. In de eerste schil is in kaart gebracht welke individuele en leefstijlfactoren bijdragen aan PSA.
Zo zijn er bepaalde groepen die vaker te maken hebben met risicofactoren voor PSA, waaronder vrouwen, lager opgeleiden en personen met een migratieachtergrond.
Daarnaast zijn weinig slaap en bewegen risicofactoren die kunnen bijdragen aan PSA.
In de tweede schil is goed te zien welke leef-, woon- en werkomstandigheden de kans op PSA vergroten. Zo verhoogt de combinatie van hoge taakeisen en lage autonomie op het werk het risico op PSA en burn-outklachten.
Ook kunnen ongewenste omgangsvormen op het werk, zoals geweld, agressie, intimidatie, pestgedrag of discriminatie, leiden tot psychische klachten en verzuim.
Bedrijfssectoren waarin PSA relatief vaak voorkomt, zijn onderwijs en gezondheidszorg.
In de derde schil worden de factoren en ontwikkelingen in de maatschappij die een rol spelen bij PSA getoond, zoals technologische ontwikkelingen, flexibele dienstverbanden en platformwerk.
In de toelichting van de praatplaat is ook een overzicht van bestaande effectieve beleidsmaatregelen op het gebied van PSA opgenomen.
>>> Bekijk de praatplaat over psychosociale arbeidsbelasting (PSA) hier.
