We kunnen wel zeggen dat het arbeidsrechtelijke nieuws hoogtij vierde vorige maand in het kleine Limburgse dorp Born!
De twaalfhonderd extra arbeidsplaatsen die werden gecreëerd in de autofabriek van BMW was reden voor een feestje.
Diezelfde week kwam de Inspectie SZW met een nieuwsbericht van andere strekking. Het betrof een bedrijfsongeval dat in juni van dit jaar plaatsvond in Born. Een werknemer viel van zes meter hoogte op een betonnen vloer en liep ernstig letsel op.
De werkgever probeerde de toedracht van het ongeval te verdraaien en de werknemer hierin te betrekken. Waarschijnlijk vanwege de flinke boete die de Inspectie SZW kan opleggen wegens het verzaken in het nemen van adequate veiligheidsmaatregelen, maar ook om te voorkomen dat de schade op hem verhaald zou worden.
Wat zegt de wet over het melden van arbeidsongevallen?
Op grond van de Arbowet zijn werkgevers verplicht om een arbeidsongeval, dat leidt tot de dood, blijvend letsel of een ziekenhuisopname, direct te melden bij de Inspectie SZW.
Deze meldingsplicht geldt ten aanzien van alle personen die onder het gezag van de werkgever werkzaam zijn, dus zowel vaste werknemers, uitzendkrachten, als zelfstandigen. Hoewel tussen een werkgever en zzp’er een gezagsverhouding ontbreekt, blijft de opdrachtgever op basis van de Arbowet verantwoordelijk.
Na de melding stelt de Inspectie SZW een onderzoek in en beoordeelt zij de situatie waarin het ongeval heeft plaatsgevonden.
Boeterapport
Dit legt de Inspectie SZW vast in een boeterapport. Afhankelijk van de ernst van de overtreding en de mate waarin de overtreding aan de werkgever kan worden toegerekend, kan de inspectie de werkgever een boete opleggen. Het uitgangspunt is namelijk dat de werkgever ervoor moet zorgen dat de nodige maatregelen worden genomen om een veilige werkomgeving te creëren voor zijn werknemers.
Het niet direct melden van een meldingsplichtig arbeidsongeval kan de werkgever een boete opleveren tot wel € 50.000,–. Het blijvend niet naleven van de Arbowet kan zelfs strafrechtelijke gevolgen met zich meebrengen.
In de hieronder te bespreken uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant – een ander geval dan in Born – wordt de inspanningsverplichting van de werkgever benadrukt.
Een recent voorbeeld uit de rechtspraak
Een werknemer van bedrijf X is tijdens zijn werkzaamheden met zijn linkervoet in een bak met spoelwater gestapt. Daar bevindt zich een mengsel in van heet water en een gevaarlijke stof die ernstige brandwonden kan veroorzaken.
De werknemer loopt brandwonden op aan zijn voet en onderbeen en moet hierdoor veertien dagen in het ziekenhuis liggen.
De Inspectie SZW verricht een onderzoek op de plaats van het ongeval en verschillende personen worden gehoord. Uit dit onderzoek blijkt dat de bak niet was afgeschermd met roosters. De werkgever heeft onvoldoende maatregelen getroffen om het ongeval te voorkomen.
De Inspectie SZW legt de werkgever een boete op van € 18.000,– wegens het overtreden van de Arbowet. De werkgever kan zich niet vinden in dit besluit, de werknemer heeft immers geen blijvend letsel opgelopen en zijn werk volledig hervat.
Ook is de kans op herhaling nihil, omdat de werkgever na het ongeval de opening van de bak volledig heeft afgedekt en de risico’s zoveel mogelijk geïnventariseerd. Hij heeft een veilige werkwijze ontwikkeld, beschermingsmiddelen ter beschikking gesteld, adequate instructies gegeven en er wordt adequaat toezicht gehouden.
Volgens de werkgever is van verwijtbaarheid aan zijn zijde niet, althans in mindere mate sprake. Op grond daarvan is hij van mening dat de hoogte van de boete in ieder geval moet worden verminderd.
Risico inventarisatie
De rechtbank gaat hier niet in mee; de werkgever heeft de risico’s van de werkzaamheden niet voldoende geïnventariseerd en geen veilige werkwijze ontwikkeld die erop is gericht om ongevallen te voorkomen.
De feiten en omstandigheden ná het ongeval spelen volgens de rechtbank geen rol, maar juist die daaraan vooraf zijn gegaan en concreet zijn gericht op het voorkomen van het ongeval.
Dat de betrokken werknemer tijdens zijn werkzaamheden onhandig is geweest en per ongeluk in de bak met spoelwater is gestapt, neemt niet weg dat het ongeval geheel aan de werkgever kan worden toegerekend.
De rechtbank benadrukt dat het de verantwoordelijkheid is van de werkgever om zware ongevallen met gevaarlijke stoffen te voorkomen, ongeacht of de werknemers wel of niet voldoende oplettend of onhandig zijn. Ze betreurt het feit dat de werknemer naast het letsel ook een groot schuldgevoel heeft overgehouden aan het ongeval.
Wat kan een werkgever nu leren van deze uitspraak?
- Allereerst dat u voldoende inspanning (blijft) verricht(en) om uw werknemers een veilige werkomgeving te bieden. Het ter beschikking stellen van voldoende geschikte arbeids- en beschermingsmiddelen, (herhaling van) instructies en adequaat toezicht zijn hier onderdeel van.
- Mocht zich onverhoopt toch een bedrijfsongeval voordoen – een ongeluk zit in een klein hoekje – waardoor de werknemer ernstig letsel oploopt, meld de ware toedracht van het ongeval dan zo snel mogelijk bij de Inspectie SZW via telefoonnummer 0800-5151.
- Probeer de ruimte waar het ongeval plaatsvindt zo veel mogelijk ongewijzigd te laten, zodat de Inspectie SZW de situatie goed kan beoordelen.
- Het verdient aanbeveling om ook de werknemers te verplichten – eventueel via een personeelshandboek of veiligheidsreglement – om incidenten op de werkvloer te melden en de ongevalssituatie niet te wijzigen. De kans dat de Inspectie SZW de waarheid nadien boven water krijgt is, net zoals het bedrijfsongeval in Born, zeer groot. Mogelijk blijft het dan niet bij een bestuurlijke boete, maar brengt het ook strafrechtelijke gevolgen met zich mee.
